فقیه و امت

علامه سید محمدحسین فضل‌الله (۱۳۱۴ تا ۱۳۸۹ ش) از مراجع تقلید شیعه ساکن لبنان بود و صاحب آثار و تألیفات بسیار و فعالیت‌های اجتماعی و اندیشه‌های سیاسی تأثیرگذار.
در کتاب «فقیه و امت» دیدگاه‌های علامه دربارۀ مسئلۀ حکومت اسلامی و به خصوص ولایت فقیه گنجانده شده است. او خود در یادداشت کوتاهی در ابتدای کتاب نوشته است که «اثر پیشرو مجموعه‌ای از تحقیقات، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایی است که به مناسبت‌های مختلف دربارۀ شخصیت حضرت امام خمینی (رحمهالله) ایراد کرده یا به نگارش درآورده‌ام؛ که هدف آن بیان ابعاد و جوانب شخصیت ایشان یعنی یک شخصیت کامل اسلامی است.
این کتاب در شش فصل و دو پیوست تنظیم شده است. عنوان‌های فصل‌ها چنین است: «تأملی چند بر عملکرد قدرت در دولت اسلامی»، « نگرشی بر شیوۀ اجتهادی امام خمینی»، «تنوع اجتهاد در دولت اسلامی»، « نگرشی بر اندیشۀ سیاسی و حرکتی امام خمینی»، « اسلام و اجتهاد انقلابی در اندیشۀ امام خمینی»، «خصوصیات فردی امام خمینی». پیوست‌ها نیز گفت‌وگوهایی با علامه فضل‌الله است که در مطبوعات منتشر شده است.
مصطفی الشوکی گردآورندۀ کتاب در پیشگفتار کتاب می‌نویسد: «بسیاری از دانشمندان و اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان دربارۀ شخصیت حضرت امام (رحمهالله) سخن گفته‌اند… اما این که فقیهی مجتهد، به تحلیل شخصیت امام (رحمهالله) پرداخته و با احاطه‌ای که بر مسائل فقهی دارد، ابعاد فقهی و سیاسی این شخصیت بزرگ را ارزیابی کند، اقدامی نو به‌شمار می‌آید. این مرجع دینی معتقد است امام خمینی (رحمهالله) با امکانات ناچیزی که در اختیار داشت توانست معادلات سیاسی منطقه و معیارها و نقشۀ قدرتها را در میان وحشت و ناباوری جهانیان بهم ریزد و این امر باعث شد تأثیر شخصیت عظیم او پس از رحلتش نیز ادامه یافته، و در جان و دل مردم باقی بماند.»